Groot akkerscherm

Groot akkerscherm (Ammi majus) behoort tot de familie van de schermbloemigen (Umbelliferae). Dat is een uitgebreide familie waartoe zeer nuttige (anijs, karwij, venkel, peterselie, pastinaak en wortel), maar ook potentieel dodelijke soorten (gevlekte scheerling, dodemansvingers en berenklauw) behoren.

Groot akkerscherm stamt uit Egypte, waar hij aan de oevers van de Nijl groeide, maar de soort is ondertussen inheems in het hele gebied rondom de Middellandse Zee. Het is een eenjarige plant, die in een lange, warme zomer meer dan een meter hoog kan worden. Hij bloeit van maart tot december met een vrij omvangrijk bolvormig scherm van witter bloemen.

Omdat zijn bijna bolvormige bloemenscherm zo aantrekkelijk gevonden wordt, is groot akkerscherm met enige regelmaat in de vaderlandse tuinen aangeplant. Hij blijkt zelfs zo populair te zijn dat kwekers een aantal cultivars op de markt hebben gezet: Ammi majus 'Snowflake' en Ammi majus 'Queen of Africa'. Maar we weten ondertussen wat er gebeurt met planten die hier niet thuishoren en ook groot akkerscherm is aan de aandacht van de eigenaren van enkele tuinen ontsnapt. Met grote regelmaat wordt groot akkerscherm in het wild aangetroffen.

Groot akkerscherm zit boordevol furanocoumarines, dezelfde stofjes die ook de grote berenklauw zo gevaarlijk maakt. Pluk je ietwat ondoordacht zo'n mooi plantje dan kun je rekening houden met dermatitis, blaren en een overgevoeligheid voor zonlicht. Het stofje wordt echter ook getemd en in India wordt groot akkerscherm juist geteeld voor die furanocoumarines. Het blijkt namelijk dat het de aanmaak van pigment activeert en dat betekent dat problemen als psoriasis en vitiligo behandeld kunnen worden met een zalfje van stofjes uit groot akkerscherm.

Sommige bronnen melden dat de zaadjes van groot akkerscherm onder de naam ajowan als specerij gebruikt worden in diverse landen in het Midden-Oosten en in India en Pakistan. Dat is niet waar, want ajowan of Oost-Indische kummel (Trachyspermum ammi) zijn de zaadjes van een verwante soort, die in het Engels – verwarrend genoeg – dezelfde naam draagt als groot akkerscherm: bishop's weed.

De zaadjes van groot akkerkruid worden in Egypte gebruikt als huismiddeltje om een abortus op te wekken en als anticonceptiemiddel. Het lijkt mij dat de toepassing als specerij een paar hele vervelende nadelen kan opleveren.