Oesterparasiet

De oesterparasiet (Bonamia ostreae) is een zogenaamde protist, een micro-organisme dat in inheemse platte oesters (Ostrea edulis) leeft. Hij is zo klein dat hij zich kan verstoppen in de hemocyten, cellen van de oesters die een rol spelen in het immuunssyteem. Een infectie met de oesterparasiet levert niet direct zichtbare ziekteverschijnselen op, maar doordat het immuunsysteem wordt aangetast ontstaan ontstekingen en zal het eerste en vaak enige signaal van besmetting een verhoogde sterfte van de populatie zijn.

Dit soort parasieten zijn soortspecifiek en dat betekent dat ieder schelpdier zijn eigen parasietensoort bij zich kan dragen. Omgekeerd geldt dus ook dat, wanneer een bepaalde soort ziek lijkt te worden, je er vrijwel zeker van kan zijn dat je een bepaalde parasiet zult aantreffen. Zowel de Japanse oester als de mossel blijken voorlopig resistent.

De oesterparasiet verspreidt zich doordat hij zich ook in de vrijzwemmende larven ophoudt. Na verloop van tijd kan een hele oesterbank in de problemen komen door de verhoogde sterfte van de individuele oesters. Ondertussen is door de voortdurende verspreiding van deze parasiet de populatie van de platte oester in de West-Europese wateren sterk afgenomen.

California aan de westkust van Noord-Amerika is de thuishaven van de oesterparasiet. Lekkerbekken houden van oesters en dat levert een heel gesleep met die oesters op. Vandaar dat ook de oesterparasiet via oestertransporten meelifte naar de oostkust van de Verenigde Staten en vervolgens naar Canada (Brits Columbia). Deze lastpak is vermoedelijk in 1979 in Europa terechtgekomen via oesters die door bedrijven uit Spanje en Frankrijk werden geïmporteerd. Het duurde niet al te lang voordat het probleem ook in Nederland terechtkwam. Wij importeerden weer oesters uit Bretagne (Frankrijk) en in 1980 werd de eerste zieke oester in de Oosterschelde aangetroffen. Ondertussen komt de oesterparasiet algemeen voor in de Zeeuwse delta.

Omdat de oesterparasiet zo ontzettend klein is zul je hem pas ontdekken wanneer de sterfte van oesters behoorlijk toeneemt. Het is nog steeds onduidelijk of hij in de Waddenzee voorkomt omdat de inheemse platte oester daar al jarenlang als zeer zeldzaam wordt gezien en zijn natuurlijke niche is ingenomen door de Japanse oester (Crassostrea gigas). Als de oesterparasiet in de Waddenzee voorkomt kan het de doodsteek zijn voor de platte oester.

De wetenschap heeft ondertussen de handdoek al in de ring gegooid door op te merken dat, wanneer de oesterparasiet zich eenmaal in een populatie van platte oesters heeft gevestigd, de parasiet niet meer te bestrijden is. De natuur weet dat echter wel en ondertussen is de Japanse oester in de problemen door een herpesvirus en leeft de platte oester weer een beetje op.